Paylaşımın Adresi

NOT:Öncelikle PASCALI İndirmekle Baslıyalım

TIKLA

Borland`ın Pascal programının son sürümü..

* Kullanımındaki esneklik
* İstenilen şekilde veri tipi tanımlama
* Hata bulma ve düzenlemesinin oldukça hızlı olması

programın beğenilen ve tutulmasını sağlayan özelliklerin başında gelmektedir. Pratik kod editörü ise programı vazgeçilmez kılan bir diğer özelliği.

[i]Turbo Pascal Nedir: Pascal Basic ve C gibi yüksek seviyeli programlama dilleri ailesindendir. Pascal'ın geliştirilmesi ve daha kullanışlı bir hale getirilmesi sonucunda Turbo Pascal ortaya çıkmıştır. Turbo Pascal dili okullarada en çok öğretilen ve programlamayı öğrenmeye başlamak için en çok tercih edilen dildir. Turbo Pascal dilinin bu kadar çok kullanılmasının en büyük nedeni kolay ve cabuk anlaşılabilir bir dil olmasıdır.
Neler Yapılabilir: Turbo Pascal ile yapa bileceğiniz şeyler sadece sizin hayal gücünüzle sınırlıdır. Gelişmiş ticari programlardan kaliteli oyunlara kadar her şey yapılabilir. Tabi hayalgücünüzü çok fazla zorlamaya kalkarsanız daha temel ve daha hızlı bir dile ihtiyaç duymanız olağan ) Neyse... eğer şimdillik bir işletim sistemi yazmayı düşünmüyorsanız Turbo Pascal size yeter.
Turbo Pascal'da Komut Yapısı : Turbo Pascal programları bloklardan oluşur. Kullanılacak olan komutlar görevlerine göre gerekli blokların içinde yeralırlar.
Blokları anlayabilmek için basit bir pascal programına göz atalım.
Uses crt;
var
x:string[24];

begin
x:='www.bilimveteknoloji.com';
clrscr;
write(x);
end.
Yukarıdaki örnekte görüldüğü gibi öncelikle Uses bloğunda programda kullanacağımız yardımcı programı çağırrıyoruz. Daha sonra Var bloklarını kullanarak değişkenlerimiz varsa onları tanımlıyoruz. Ve Begin .... End. bloğuna programımızı yazıyoruz. Turbo Pascal'da bunların dışında Const TypeProcedureFunction ve Label gibi bir kaç blog daha kullanılmaktadır. İlerki derslerimizde bunları detaylı olarak göreceğiz
Turbo Pascal Dilinin Özellikleri (Önemli):
• Kullanılacak değişkenler ve değişkenlerin tipleri önceden tanımlanmak zorunludur.
• Komut ve değişkenlerde büyük küçük harf ayrımı yoktur.
• İfadelerin sonuna mutlaka ";" noktalı virgül eklenmelidir.
• Alt programlar ana programdan önce tanımlanmalıdır.
*Derslerimizde yazacağımız örneklerde hata yapmamak için bu özelliklere mutlaka gözatın.
Değişkenler Ve Değişken Tipleri
Turbo Pascal dilinde kulanılacak olan değişkenlerin ve budeğişkenlerin tiplerinin önceden tanımlanması zorunluluğu vardır. Bu nedenle değişken mantığının ve değişken tiplerinin iyi anlaşılması büyük önem taşır.
Değişken: Değişken adındanda anlaşılabileceği ğibi programcı tarafından tanımlanan ve istenildiğinde değeri değiştirilebilen nesneleridir. Örneğin programcı "isim" adına bir değişken tanımlayıp program içerisinde bu değişkene "Ahmet" "Mehmet" gibi istediği herhangi bir değerlri atayabilir. Ve ihtiyaç olduğunda bu değeri değiştirebir.
Turbo Pascal'da değişkenler begin ... end bloğundan önce var bloğu içerisinde tanımlanırlar. Değişken tanımlama aşağıdaki şekilde yapılır.
var
isim:integer;
begin
......
end.
Değişken Tipleri: Daha öncede söylediğimiz gibi Turbo Pascal dilinde program yazılırken kullanılacak değişkenler ve tipleri daha öncaden tanımlanmalıdır. Aslında bu işlem bir çoğunuz formalite icabı ve gereksiz olduğunu düşünebilir. Ama bu özellik aslında çok önemlidir. Değişkenin tipinin belirtilmesi ile bilgisayarın okuyacağı değişken için en uygun alanı ayırarak gereksiz bellek kulanımı engellemesi sağlanır. Ayrıca değişken tibi belirtilmesi sayasinde girilen değişkenin sayısal bir değermi yosa bir yazımı olduğu bilgisayar tarafından anlaşılmış olur.
Tamsayı Değişken Tipleri: Tamsayı değişkenleri genellikle matematiksel işlem yapmak için kullanılan değişken tipleridir. Yalnızca tam sayı değeri kabul eder girilen değer reel sayı yada alfanumerik karekter olamaz.
Degişken Tipi Değer Aralığı Kapladığı Byte
ShortInt -128 127 1 Byte
Byte 0 255 1 Byte
İnteger -32768 32767 2 Byte
Word 0 65535 2 Byte
LongInt -2147483648 2147483647 4 Byte
Reel Saayı Değişken Tipleri: Genellikle küsüratlı değerleri tanımlamak için kullanılır. Tam sayı değeride girile bilir fakat girilen değer alfanumerik olamaz.
Degişken Tipi Değer Aralığı Kapladığı Byte
Real 2.9 x 10 -39 1.7 x 10 38 6 Byte
Single 1.5 x 10 -45 3.4 x 10 38 4 Byte
Double 5.0 x 10 -324 1.7 x 10 308 8 Byte
Extended 3.4 x 10 -4932 1.1 x 10 4932 10 Byte
Comp -2 63 + 1+....2 63 -1 8 Byte
String Değişken Tipi: String değişken tibi alfnumerik değişkenler tanımlamak için kullanılır. Yani string değişkenlere girilen değer bilgisayar tarafından yazı olarak algılanır ve üxerinde matematiksel işlem yapılamaz.
String[n] şeklinde tanımlanır ve n karekterlik bilgi alır n+1 Byte'lık yer kaplar. Uzunluk belirtilmeden yalnızca string şeklinde tanımlanırsa 256 byte'lık yerkaplar ve 255 karektere kadar değişken girilebilir.
Degişken Tipi Değer Aralığı Kapladığı Byte
String Maxsimum 255 karakter n+1 Byte
Char Değişken Tipi: Yalnızca bir karakterden oluşan değişkenleri tanımlamak için kullanılır. Üzerinde matematiksel işlem yapılamaz.
Degişken Tipi Değer Aralığı Kapladığı Byte
Char 1 karakter 1 Byte
Bolean Değişken Tipi: Yalnızca True(doğru) False(Yanlış) değerleri kullanılmak istenen değişkenleri tanımlamak için kullanılır.
Degişken Tipi Değer Aralığı Kapladığı Byte
Bolean True - False yada 1 - 0 1 Byte
Mantıksal ve Matematiksel İşlemler
Karşılaştırmalar : Karşılaştırma işlemleri genellikle koşul vermek için kullanılır. Değerler koşula uygunsa sonuç "true" değilse "false" dir.
Operatör Adı Anlamı
= Eşit Sol ve sağdaki değerler biribirlerine eşitse
<> Eşitdeğil Sol ve sağdaki değerler birbirlerine eşitdeğilse
< Küçük Soldaki değer sağdaki değerden küçüse
> Büyük Soldaki değer sağdaki değerden büyükse
<= Küçük yada eşit Soldaki değer sağdaki değere eşit yada küçükse
>= Büyük yada eşit Soldaki değer sağdaki değere eşit yada büyükse
Mantıksal İşlemler : Mantıksal işlemler genelde birden fazla karşılaştırma işlemi arasında bağ kurmak içim kullanılır. Örneğin iki koşul arasında "Or" operatörü kullanıldığında sağdaki yada soldaki koşullardan herhangi birinin sonucu "true" (doğru) ise mantıksal işlemin sonucunda "true" dir.
Operatör Adı Anlamı
And Ve Sol ve sağdaki koşulların her ikiside doğruysa
Or Veya Sol ve sağdaki koşullardan herhangi biri doğruysa
Not Değil Verilen koşul doğru ise
Xor Veya Değil Verieln koşullardan herhangi biri doğru değilse
Matematiksel İşlemler : Dört işlem (toplama çıkartma çarpma ve bölme) için kullanılan basit matematiksel ifadelerdir.

"+""-" ve "*" işelemlerinde işlem yapılan sayı cinsi reel ise sonuç ta reel 'dir. İşlemyapılan sayılar tamsayı ise sonuçta tammsayıdır. "/" işleminde ise sonuç herzaman reel sayıdır.
Operatör Adı Anlamı
+ toplama Sol ve sağdaki değerleri birbirine ekler.
- çıkarma Soldaki değerden sağdaki değerleri çıkarır.
* çarpma Sol ve sağdaki değerleri birbiri ile çarpar.
/ bölme(Reel) Soldaki değeri sağdaki değere böler.
Div bölme(Tamsayı) Soldaki değeri sağdaki değere böler.
mod kalan Soldaki değerin soldaki değere bölünmesinden kalan
Mod ve Div işlemlerinin sonuçları herzaman tamsayıdır.
4 div 12 = 0 13 div 4 = 3 3 mod 2 = 3 4 mod 2 = 0
12 div 4 = 3 16 div 4 = 4 5 mod 2 = 1 4 mod 0 = (tanımsız)
WriteVe Read Komutları
Write: Write komutu ekrana herhangi şey yazdırmak için kullanılır. Ve kulanımı write('metin') şeklindedir. Ayrıca write komutu ile ekrana write(değişken) şeklinde bir değişkenin değeride yazdırılabilir. Burada dikkat edilmesi gerken nokta metinin tekli tırnak ' ' içerisinde değişkenin ise direk yazılıyor olmasıdır.
Örnek:
const
site = 'www.bilimveteknoloji.com';

begin
write('Türkiyenin teknoloji merkezi');
write(site);
end.
Bu program ekrana; "Türkiyenin teknoloji merkezi www.bilimveteknoloji.com" şeklinde bir metin yazar.
Yukardaki örnekte bu yazıyı yazmak için iki write komutu kullandık. Bunun yerine tek write komutuda kullanabilirdik.
yani iki write komutu yerine write('Türkiyenin teknoloji merkezi'site); Şeklindeki kullanımda ekrana aynı görüntüyü verecektir. Bu kullanım şekliyle biden fazal yazı ve değişken aynı anda ekrana yazdırılabilir.
WriteLn: WriteLn komutunun kulanımıda aynen write komutunun kullanımı gibidir. Aralarındaki terk farkvardır. Dikkat ettiyseniz birden fazla write komutu ile yazdırılan yazılar ekranda yan yana yazılmaktaydı. WriteLn komutu ile yazılan yazlılar ise alt alta yazılır.
Örneğin yukardaki ilk örnekte write yerine writeln komutunu kullansaydık ekranda;

Türkiyenin teknoloji merkezi
Linkleri Üyelerimiz Görebilir. UslanmaM Üyeliği İçin Tıklayın
şeklinde bir metin görülecekti.
Sayısal Bilgilerin Formatlıyazılması: Write yada WriteLn komutlarıyla ekrana "510.4542" gibi reel bir sayı yazdırılmak istendiğinde ekranda 5.1045420000E+02 gibi karmaşık bir değer görülür. Bu değeri anlaşılır bir şekle dönüştürmek için bir yazım formatı belirtilmesi gerekir.
Örnek:
var
a:real;

begin
a:=510.4542;
write(a:6:2);
end.
Bu örnek ekrana "510.45" şeklinde bir sayı yazar. Buradaki 6 nokta dahil sayının karakter uzunluğu 2 ise virgülden sonraki kısımın uzunluğudur
Eğer verilen karakter uzunluğu sayının olması gereken karakter uzunluğundan küçükse ekrana olması gereken uzunlukta sayı yazılır yani verilen uzunluk dikkate alınmaz. Eğer girilen uzunluk olması gerkenden fazla olursa sayının başına fazlalık kadar boşluk eklenir.
Bu format tam sayılar içinde kullanılabilir. Bu durumda kullanım şekli sayı:uzunluk şeklinde olur.
Örneğin; write(1:5); komutu ekrana dört nane boşluk koyduktan sonra 1 yazar " 1" .
Read: Read komutu daha önceden tanımlanmış bir değişkene program çalıştırıldıktan sonra dışarıdan değer girilmesi için kullanılır.
Örnek
var
x:integer;

begin
read(x);
write('girdiğiniz say='x);
end.
Bu örnek çaalıştırıldığında bilgisayar herhangi bir sayı girip "Enter" tuşuna basmanızı bekleyecektir. Sayı girilim "Enter" tuşuna basılınca girdiğiniz değeri ekrana yazcaktır.
ReadLn: ReadLn komutunun kullanımıda aynen read komutunun kullanımı gibidir. Aradaki terk fark. ReadLn komutuna değer girilip "Enter" tuşuna bastıktan sonra bir alt satıra geçer.
if - Then - Else Ve Case - Of
if....then Komutu: Belirtilen koşulun doğru olması durumunda belirtilen işlemin yapılmasını sağlamak için kullanınlır. Daha açık bir tabirle eğer verdiğim koşul gerçekleşirse şu işlemi yap manasında kullanılır.
if a>b then write('a b den büyük'); bu komutla eğer a b'den büyükse "a b den büyük" metninin ekrana ekrana yazılmasını sağlamış oluyoruz.
Eğer if koşulu sağlandığında yapacağımız işlem birden fazlaysa bu işlemleri görünüm güzelliği ve anlaşılırlık bakımında şu şekilde yaptıra biliriz.
Örnek:
begin
if a>b then
begin
write('a b den büyük');
a:=3;
end;
end.
Bu örnekte a'nın b'den büyük olması durumunda a b den büyük" metninin ekrana ekrana yazdırıyor ve a'ya "3" değerini veriyoruz.
Else Komutu: Else komutu if...then kalıbından sonra kullanılır ve if koşulu gerçekleşmediği taktirde yapılması istenen işlemler varsa onları yaptırmak için kullanılır.
Örnek:
begin
if a>b then write('a b den büyük');
Else write ('b a'dan büyük'');
end.
Bu örnekte a>b koşulu sağlanırsa ekrana "a b'den büyük" yazdırıyoruz. Eğer koşulsağlanmazsa ekranna "b a'dan büyük" yazısını yazdırmışoluyoruz.
Case - Of: Case - Of komutunun kulanım amacı if komutuyla hemen hmen aynıdır ve koşul belirtmek için kullanılır..Bir değişkenin değişik değerleri için birden fazla koşul konulmak istenildiğinde ayrı ayrı if komutları yazmak yerine kolaylık sağlamak için case - of komutu kullanılır. Else komutu case - of komutu ile birlikte kullanıldığında case - of komutu ile belirtilen koşulların hiç birinin gerçekleşmediği durumda yapılması istenilen komutların işlnmesi sağlanır.
var
sayi:intger;

begin
write('1 ile 10 arasında bir sayı girin');readln(sayi);

Case sayi Of
1:write('I');
2:write('II');
3:write('III');
4:write('IV');
5:write('V');
6:write('VI');
7:write('VII');
8:write('VIII');
9:write(IX');
10:write('X');
Else write('Girdiğiniz sayı 1 ile 10 arasında değil')
end;

end.
Bu örnekte Case - Of komutu kullanılarak klavyeden girilen 1 ile 10 rasında sayıların romarakamı karşılığı ekrana yazdırılıyor.
Döngüler
For - Do Döngüsü: For-Do döngüsü herhangi bir işlemi istenilen sayıda tekrarlamak yada bir değişkene belirtile değer aralığındaki değerleri sırayla vermek için kullanılır.
For I := 1 To 10 Do writeln(I); Şeklindeki bir kulanım ile I değişkenine sırasıla 1'den 10'a kadar tamsayı değerler atanıp ekrana yazdırılması sağlanılır.
For I := 1 DownTo 10 Do writeln(I); Şeklindeki bir kulanım ile I değişkenine sırasıla 10'den 1ea kadar tamsayı değerler atanıp ekrana yazdırılması sağlanılır.
Döngü içerisinde yaptırılacak işlemler birden fazlaysa begin.....end kalıbı kullanılabilir.
Örnek:
begin
for I :=1 to 10 Do
begin
writeln"www.bilimveteknoloji.com";
end ;
end.
Yukarıdaki örnekte for - do döngüsünü kullanarak ekrana; altalta 10 kez "www.bilimveteknoloji.com" yazdırmış oluyoruz.
While - Do döngüsü: While - Do döngüsü ile isteğe göre belirtilen şart sağlandığı sürece döngü içerisinde belirtilenlen işlemlerin tekrarlanması sağlanır.
While - do döngüsünün kulanım formatı for - do döngüsünün farmatıyla aynıdır.
Örnek:
var
a:integer;

begin
a:=0;
while a<10 do
begin
a:=a+1;
write("www.bilimveteknoloji.com");
end;
end.
Bu örnekte başlangıçta sıfır değeri verilen a değişkeninin değeri döngü içerisinde devamlı 1 arttırılıyor. a değişkeninin değeri 10 olduğunda program döngüden çıkıyor. Böylece bu örnek de ilk örnekte olduğu gibi ekrana altalta 10 kez "www.bilimveteknoloji.com" yazıyor.
Repeat - Until Döngüsü: Bu döngü şekli Pascal'a özgü bir döngü şeklidir. Repeat - Until döngüsünde belirtilen kuşul sağlanana kadar belirtilen komutların tekrarlanması sağlanılır.
Repeat - Until döngüsünde begin...end kalıbına gerek yoktur. Yapılacak işlem sayısı birden fazlada olsa repeat....until kalıbı içrisine yazılabilir.
Örnek;
var
a:integer;

begin
a:=0;
repeat
a:=a+1;
writeln("www.bilimveteknoloji.com");
until a=10;
end.
Bu örnek de ilk iki örnek gibi ekrana 10 kez altalta "www.bilimveteknoloji.com" yazılmasını sağlar.
Continue Komutu: Contınue komutu döngü içlerinde kullanılır. For - next döngüsü içrisinde kullanıldığında döngünün to yada downto ile kurulmuş olmasına bağlı olarak döngü değişkenini 1 artırıp yada 1 azaltıp döngü içerisindeki işlemlerin tekrar yapılmasını sağlar. Repeat - until döngüsünde sonraki işlemleri atlayarak direk until komutuna gider. While - do döngüsünde ise while komutuna geri gidilmesini sağlar.
Break Komutu: Break komutu döngünün yarıda kesilerek döngüden çıkılmasını ve döngüden sonraki işlemlerin yapılamsını sağlamak amacı ile kullanılır.
Alt Programlar
Procedure: Procedure Turbo Pascal dilinde en çok kullanıla alt program tipidir. Procedure ile tanımlanan alt programlar ana programda bir komut gibi kullanılabilirler. Alt programları tanımlarken yapılmasını istediğimiz komutları begin...end kalıbının içerisne yazmamız gerekmektedir.
Örnek:
procedure yaz;
begin
write('www.bilimveteknoloji.com');
End;
begin
yaz;
end.
Bu örnekte öncelikle yaz isminde bir alt program tanımlıyoruz. Daha sonra ana programda "yaz" procedure'sini bir komut gibi kullanarak ekrana "www.bilimveteknloji.com" yazdırıyoruz.
Procedure'ye Parametre Girme: Proceduremizi tanımlarken beraber tanımlayacağımız değişkenler sayesinde proceduremizi parametreli bir komut olarak kullana biliriz.
Örnek:
procedure isim(a:integer);
Begin
if a:=1 then writeln('Ahmet');
if a:=0 then writeln('Mehmet');
end;

begin
isim (0);
isim (1);
isim (0);
end;
Bu örnekte ana programda ilk olaram isim altrrogramını 0 parametresiyle çağırdığımız için ekrana Mehmet yazacak. Daha sonra ise 1 ve takrar sıfır parametrelerini kullandığımız için Ahmet Mehmet yazacak. Yani program ekrana alt alta Mehmet Ahmet Mehemet yazacak.
Procedure'de Forward: Procedure ler ana programdan önce tanımlanmalıdır. Eğer görünüm güzelliği ve anlaşırlık açısından alt program ana programdan sonra yazılmak istenirse. Ana programdan önce procedure'nin adı ve değişkenleri tanımlanıp sonuna Forward eklenir. Bu durumda alt program ana programdan sonra yazıla bilir. Fakat ana programdan önce tannımlanmış olur.
Örnek:
procedure isim(a:integer); Forward;

begin
isim (0);
isim (1);
isim (0);
end;
procedure isim
Begin
if a:=1 then writeln('Ahmet');
if a:=0 then writeln('Mehmet');
end;
Bu örnek ikinci örnekle aynı işlemi yapmaktadır. Tek farkı alt programın ana programdan sonra yazılmış olmasıdır.
Function: Functionlar da procedureler gibi komut olarak kullanılabilen alt programlardır. Function Procedureden farklı olarak geriye bir değer döndürür. Döndüreceği değer tibi function tanımlanırken belirtilir. Function içerisinde kullanılacak olan değişkenlerin önceden tanıtılmasına grek yoktur. Değişken isimleri ve tipleri function ile birlikte tanımlanır.
var
xy:integer;

function ucgenalan (ah:integer):integer;
begin
ucgenalan := (a*h) div 2;
end;

begin
write('Üçgenin taban uzunluğunu giriniz');readln(x);
write('Üçgenin yüksekliğini giriniz');readln(y);
writeln(ucgnalan(xy))
end.
Yukarıdaki örnek üçgenin alanını hesaplamak için kullanılan bir function örneğidir. Ana programda girilen taban uzunluğu ve yükseklik değerleri "ucgenlan" alan isimli functiona gönderilerek ücgenin alanı hesaplanıyor.
Bazı 'Crt' Komutları:
Turbo Pascal dilinde bazı komutlar Unitler içerisinde yer alır ve bunları kullanmak için programın başında ilgili Unitin belirtilmmesi gerekir. Aksi taktirde bu komutlar program tarafından algılanmaz. Bu derste 'crt' Uniti ile kullanılan bazı komutları öğreneceğiz.
Not: Bu sayfadaki komutların kullanılabilmesi için programın başına mutlaka 'Uses crt;' satırı eklenmelidir
Ekran Komutları:
Komut: Kullanım Şekli:
CLRSCR: Ekranın temizlenmesi için kullanılır. Eğer programda window tanımlanmışsa windowun içini tmizler. clrscr;
GOTOXY: İşlemin yapılması istenilen koordinatları belirtmek için kullanılır. GotoXY (xy);
WINDOW: Ekranın belirtilen koordinatlarında pencere oluşturmak için kullanılır Window (x1y1x2y2);
DELLINE: O an üzerinde bulunan satırı silmek için kullanılır. Diğer satırlar bir yukarı kayar. DelLıne;
INSLINE: Üzerinde bulunulan satırdan önce bir satır boşluk eklemek için kullanılır. InsLıne;
LOWVIDEO: Yazılan yazının parlaklık oranını düşürmak için kullanılır. LowVideo;
NORMVIDEO: Yazılan yazının parlaklık oranını normale çevirmek için kullanılır. NormVideo;
HIGHVIDEO: Yazılan yazının parlaklık oranını yükseltmek için kullanılır. HıghVideo;
CLREOL: Kursörün bulunduğu noktadan satır sonuna kadar olan kısımı silmek için kullanılır. ClrEOL;
WHEREX: Kursörün bulunduğu noktanın x cordinatını öğrenmek için kullanılır. x:=WhereX 'x daha önce tanımlanmış integer bir değişkendir.
WHEREY: Kursörün bulunduğu noktanın y cordinatını öğrenmek için kullanılır. y:=WhereY 'y daha önce tanımlanmış integer bir değişkendir.

Renk Komutları:
Komut: Kullanım Şekli:
TEXTCOLOR: Ekrana yazılan yazının rengini belirtmek için kullanılır. TextColor (Renk); 'Renk 0-16 arasındabir tamsayı olamalıdır.
TEXTBACKGROUND: Ekrana yazılan yazının zemin rengini belirlemek için kullanılır. TextBackGround(Renk); 'Renk 0-16 arasındabir tamsayı olamalıdır.
Renk Tablosu:
Değer: Renk:
0 Siyah
1 Mavi
2 Yeşil
3 Turquaz
4 Kırmızı
5 Pembe
6 Kahverengi
7 Parlak Gri
8 Koyu Gri
9 Açık Mavi
10 Açık Yeşil
11 Açık Turquaz
12 Açık Kırmızı
13 Açık Pembe
14 Sarı
15 Beyaz
Ses Komutları
Komut: Kullanım Şekli:
SOUND: Speakerdan verilen frekansta ses çıkratmak için kullanılır. Sound(frekans); 'frekans herhengi bir sayı değeridir.
NOSOUND: Sound komutu ile oluşturulan ses devamlı olarak çalar. Çalmayı durudurmak için NoSound komutu kullanılır. NoSound;
Diğer Komutlar:
Komut: Kullanım Şekli:
READaaa: Basılan tuş değerini okumak için kullanılır.Bu komut ile char veri tipinde bir değer elde edilir. tus:=Readaaa; 'tus değişkeni daha önce tanımmlanmış olmalıdır.
aaaPRESSED: Bir tuşa basılıp basılmadığını algılamak için kullanılır. Sonuç bir bolean değişkendir. if aaaPressed then....
DELAY: Programın akışını belirtilen süre kadar durdurmak için kullanılır. Delay(Süre); 'Sure milisaniye cinsinden bir değerdir.
TextMode:
Komut: Kullanım Şekli:
TEXTMODE: Ekranın satır ve sütün sayısını ayarlamak için kullanılır. TextMode(Mod);
TextMode Modları:
Değer: Mod:
BW40 veya 0 40 X 25 B / W on CGA
CO40 veya 1 40 X 25 Color on CGA
BW80 veya 2 80 X 25 B / W on CGA
CO80 veya 3 80 X 25 Color on CGA
Mono veya 7 80 X 25 B / W on MDA or HGC
Font 8x8 veya 256 43- / 50 -line mode EGA / VGA

Diziler
Bazen birbirleri ile bağlantılı ve aynı tipte birden fazla değişken kullanılmesı gerekebilir bu durumlarda. Tek tek birden fazla değişken tanımlamak yerine hepsini bir arada tanımlamak daha mantıklıdır. Bu şekilde tanımlanan değişkenler dizi değişkenler denir.
Örneğin; 20 farklı isim girilecek bir parogramda 'isim' adlı dizi değişken kullanılarak 20 isimi tek değişkende tanımlana bilir. Kullandığımız bu dizi değişkende ilk isim isim[x] ikinci isim isim[x+1] n'inici isim isim[x+n] olacaktır.
Array Komutu: Dizi değişkenleri tanımlamak için array komutu kullanılır. Bu komutta dizi değişkenin kaç tane değişkeni tanımlayacağı ve bu değişken numaralarının kaçtan başlayıp kaçta bitecğini tanımlanır. Ayrıca değişkenin tibide belirtilmak zorundadır.
tek boyutlu bir dizi değişken:
değişken_adı : Array[X..Y] Of deşiken_tipi
iki boyutlu bir dizi değişken;
değişken_adı : Array[X..YK..L] Of deşiken_tipi
Tek Boyutlu Diziler: Ortak herhangi bir noktası olmayan fakat aynı özelliği taşıyan birden fazla değişkeni tanımlamak için tek boyutlu diziler kullanılır.
Tek boyutlu dizilrde dizi dğişkeni tanımlama formatı aşğıdaki gibidir.
değişken_adı : Array[X..Y] Of deşiken_tipi
Bu formatta 'X' dizi değişken numaralarının başlangıç değeri 'Y' ise bitiş değeridir.
Örnek: 10 sayı girilmesini bekleyip bu sayıların toplamını ekarana yazdıran bir örneği dizi değişken kullanarak yapalım.
uses Crt;

var
sayi: array [1..10] of integer;
itoplam:integer;

begin
for i := 1 to 10 do
begin
clrscr;
write('Bir sayı giriniz.');read(sayi[i]);
toplam:=toplam+sayi;
end;
clrscr;
writeln(toplam:3:0);
end.
Çok Boyutlu Diziler: Birbiri ile ortak noktaları bulunan birden fazla değişkenin tanımlanması için çok boyutlu diziler kullanılır.
iki yada üç boyutlu bir dizi tanımlamak için iki ayrı format vardır.
değişken_adı : Array[X..Y] Of Array[K..L] Of deşiken_tipi
değişken_adı : Array[X..YK..L] Of deşiken_tipi
Örnek: 5 öğrencinin girilen iki notunu okuyup ortalamalırını ekrana yazdıran programı çok boyutlu dizi yöntemini kullanarak yazalım. (1. ve 2. sınav notları ortalamaya aynı oranda etki etmektedir.)
uses Crt;

var
ogrenci: array [1..5] of array [1..2] of integer;
ijtoplam:integer;

begin
for i := 1 to 5 do
begin
clrscr;
write('Birinci notu giriniz.');read(ogrenci[i1]);
write('İkinci notu giriniz.');read(ogrenci[i2]);
end;
clrscr;
for j := 1 to 5 do
begin
write(j'. öğrencinin ortalaması='(ogrenci[j1]+ogrenci[j2])/2:3:0);
end;
end.
Sayısal İşlem Komutları
Turbo Pascal' da dört işlem dışındaki komutlar 'Crt' Untili içerisindedir. Bu komutların çalışabilmesi için; programın başında 'Crt' Untili tanımlanmalıdır.
Not: Bu sayfadaki komutların kullanılabilmesi için programın başına mutlaka 'Uses crt;' satırı eklenmelidir
Komut: Kullanım Şekli:
ABS: Belirtilen sayısal ifadenin mutlak değerini bulmak için kullanılır. Abs(x);
SIN: Belirtilen sayısal ifadenin sinüs değerini verir. Sonuc reel tipte bir sayıdır. Sin(x);
COS: Belirtilen sayısal ifadenin cosinüs değerini verir. Sonuc reel tipte bir sayıdır. Cos(x);
ARCTAN: Belirtilen sayısal ifadenin arctanjant değerini verir. Sonuc reel tipte bir sayıdır. ArcTan(x);
INC: Belirtilen sayısal değişkenin değerini istenen sayıda arttırmak için kullanılır. Inc(xy); 'x sayısal ifade y ise x in artış miktarı.
DEC: Belirtilen sayısal değişkenin değerini istenen sayıda azltmak için kullanılır. Inc(xy); 'x sayısal ifade y ise x in azalma miktarı.
INT: Belirtilen sayısal ifadenin ondalık kısmını atmak için kullanılır. Int(x);
FRAC: Belirtilen sayısal ifadenin ondalık kısmını alıp tam kısmını atmak için kullanılır Frac(x);
EXP: Belirtilen sayısal ifadenin e üssü değerini verir yani ex 'in değerini verir Exp(x);
LN: Belirtilen ifadenin Ln logaritmik değerini bulmak için kullanılır. Ln(x);
PI: Pi sabit sayısının değeridir. Karşılığı yaklaşık olarak 3141592653589 'dır. Pi 'değer bir değişkene atanarak yada direk formül içerisinde kullanılabilir.
SQR: Belirtilen sayısal ifadenin karesini almak için kullanılır. Sqr(x);
SQRT: Belirtilen sayısal ifadenin karekökünü almak için kullanılır. Sqrt(x);
ODD: Belirtilen sayısal ifadenin tek sayı olup olmadığını gösteren bolean tipi bir ifadedir. Odd(x);
ORD: Belirtilen karakterin ASCII kodunu verir. CHR komutunun tersi. Ord(x); 'burdaki x char tipi bir ifadedir.
ROUND: Belirtilen ondalıklı sayısal ifadeyi kendisine en yakın tam sayıya yuvarlar. Round(x);
RANDOM: 0 ile belirtilen sayı arasında rasgele sayı üretmek için kullanılır. Random(x);
RANDOMIZE: Random komutunun farklı sayılar üretmesini sağlar. Randomize; 'random(x) komutundan önce kullanılır.
TRUNC: Belirtilen sayısal ifadenin tamsayı kısmını almak için kullanılır. Trunc(x);
VAL: Sayısal değer içeren sitring ifadeyi sayısal ifadeye çevirmek için kullanılır. Val(string ifadesayısal ifadex); 'çevirme doğru olarak gerçekleşirse x değişkeni 0 değeri alır.